เผ็ดๆ สิ ใช่เลย! ไขปริศนา ทำไมคนถึงชอบกินเผ็ด

“เผ็ดๆ สิ ใช่เลย!” ประโยคนี้อาจฟังดูธรรมดา แต่มันคือความจริงที่หลายคนทั่วโลกต่างยอมรับ อาหารรสเผ็ดเป็นที่นิยมไปทั่วโลก ไม่ว่าจะในเอเชีย อเมริกา หรือยุโรป ผู้คนต่างชื่นชอบรสชาติเผ็ดร้อนของอาหารรสเผ็ด แต่ทำไมคนเราถึงชอบกินเผ็ดกันล่ะ?

คำถามชวนคิด:

1.ทำไมคนถึงชอบกินรสเผ็ดที่ดูเหมือนจะเผาไหม้ลิ้นของเรา?

คนเราชอบกินรสเผ็ดเพราะรสเผ็ดนั้นสามารถกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารเอ็นโดรฟิน ซึ่งทำให้รู้สึกดีและเพลิดเพลินกับรสชาติเผ็ดร้อน นอกจากนี้ รสเผ็ดยังอาจส่งผลดีต่อสุขภาพในด้านต่างๆ

กลไกการทำงานของรสเผ็ดในร่างกายของเรา เริ่มต้นจากสารแคปไซซินจะจับกับตัวรับความเจ็บปวด TRPV1 (Transient receptor potential vanilloid 1) ซึ่งพบได้บนเยื่อบุผิวของลิ้น ลำคอ และทางเดินอาหาร เมื่อตัวรับ TRPV1 ถูกกระตุ้น มันจะส่งสัญญาณไปยังสมองว่าร่างกายกำลังสัมผัสกับสิ่งเร้าที่เป็นอันตราย

สมองจะตอบสนองต่อสัญญาณนี้ด้วยการหลั่งสารเอ็นโดรฟิน ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทำหน้าที่บรรเทาอาการปวดและทำให้รู้สึกมีความสุข เมื่อร่างกายหลั่งสารเอ็นโดรฟินออกมา จะทำให้รู้สึกดีและเพลิดเพลินกับรสชาติเผ็ดร้อนของอาหาร

นอกจากนี้ รสเผ็ดยังช่วยเพิ่มการเผาผลาญพลังงาน กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลีน (Adrenaline) และทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานได้ดีขึ้น ซึ่งอาจส่งผลดีต่อสุขภาพในด้านต่างๆ เช่น ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน และโรคมะเร็ง

ปัจจัยที่ทำให้บางคนชอบกินเผ็ดมากกว่าคนอื่น อาจเป็นเพราะพันธุกรรมหรือสภาพแวดล้อมที่เติบโตมา เช่น วัฒนธรรมการกินอาหารรสเผ็ด เป็นต้น

การชอบกินเผ็ดยังอาจเกี่ยวข้องกับความชอบในการผจญภัยหรือความท้าทายอีกด้วย บางคนอาจชอบกินเผ็ดเพราะรู้สึกว่าทำให้อาหารมีรสชาติเข้มข้นขึ้นและช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสต่างๆ

2.อาหารรสเผ็ดทำให้เกิดปฏิกิริยาอย่างไรกับร่างกาย?

อาหารรสเผ็ดทำให้เกิดปฏิกิริยากับร่างกายหลายอย่าง โดยปฏิกิริยาที่เห็นได้ชัดที่สุดคือความรู้สึกแสบร้อนในปากและลำคอ ความรู้สึกแสบร้อนนี้เกิดจากสารแคปไซซิน ซึ่งเป็นสารประกอบที่มีอยู่ในพริกและพืชบางชนิด สารแคปไซซินจะจับกับตัวรับความเจ็บปวด TRPV1 (Transient receptor potential vanilloid 1) ซึ่งพบได้บนเยื่อบุผิวของลิ้น ลำคอ และทางเดินอาหาร เมื่อตัวรับ TRPV1 ถูกกระตุ้น มันจะส่งสัญญาณไปยังสมองว่าร่างกายกำลังสัมผัสกับสิ่งเร้าที่เป็นอันตราย

สมองจะตอบสนองต่อสัญญาณนี้ด้วยการหลั่งสารเอ็นโดรฟิน ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทำหน้าที่บรรเทาอาการปวดและทำให้รู้สึกมีความสุข เมื่อร่างกายหลั่งสารเอ็นโดรฟินออกมา จะทำให้รู้สึกดีและเพลิดเพลินกับรสชาติเผ็ดร้อนของอาหาร

นอกจากนี้ อาหารรสเผ็ดยังอาจทำให้เกิดปฏิกิริยาอื่นๆ กับร่างกาย เช่น

เพิ่มการเผาผลาญพลังงาน

อาหารรสเผ็ดช่วยเพิ่มการเผาผลาญพลังงานได้ โดยอาศัยกลไกหลัก 2 ประการ คือ

1. การกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง สารแคปไซซิน (Capsaicin) ซึ่งเป็นสารประกอบหลักที่ทำให้เกิดรสเผ็ดในพริก มีฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลิน (Adrenaline) ออกมา ฮอร์โมนอะดรีนาลินจะกระตุ้นให้ร่างกายเกิดการเผาผลาญพลังงานเพิ่มขึ้นชั่วคราว

2. การเพิ่มอัตราการเผาผลาญของอาหาร สารแคปไซซินยังช่วยเพิ่มอัตราการเผาผลาญของอาหารในกระบวนการย่อยและดูดซึมอีกด้วย โดยสารแคปไซซินจะเข้าไปกระตุ้นการทำงานของระบบย่อยอาหาร ทำให้ร่างกายต้องทำงานหนักขึ้นในการย่อยอาหาร ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการเผาผลาญพลังงานเพิ่มขึ้น

โดยผลการวิจัยพบว่า การกินอาหารรสเผ็ดสามารถเพิ่มอัตราการเผาผลาญพลังงานได้ประมาณ 10-20% เป็นเวลาประมาณ 30 นาที อย่างไรก็ดี การเพิ่มอัตราการเผาผลาญพลังงานจากอาหารรสเผ็ดนั้น เป็นเพียงการเพิ่มอัตราการเผาผลาญเพียงชั่วคราวเท่านั้น และไม่สามารถทดแทนการออกกำลังกายหรือการควบคุมอาหารเพื่อลดน้ำหนักได้

นอกจากนี้ การกินอาหารรสเผ็ดมากเกินไปอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้ เช่น ระคายเคืองกระเพาะอาหาร เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดกรดไหลย้อน ปวดท้อง ท้องอืด เป็นต้น ดังนั้น ควรกินอาหารรสเผ็ดในปริมาณที่พอเหมาะ และไม่ควรกินอาหารรสเผ็ดเป็นประจำ

กระตุ้นการหลั่งน้ำลาย

อาหารรสเผ็ดช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำลายได้ โดยอาศัยกลไกหลัก 2 ประการ คือ

1. การกระตุ้นปลายประสาทรับรสเผ็ด สารแคปไซซิน (Capsaicin) ซึ่งเป็นสารประกอบหลักที่ทำให้เกิดรสเผ็ดในพริก มีฤทธิ์กระตุ้นปลายประสาทรับรสเผ็ดในปาก ทำให้รู้สึกเผ็ดร้อน ปลายประสาทรับรสเผ็ดจะส่งสัญญาณไปยังสมอง ซึ่งสมองจะสั่งการให้ร่างกายหลั่งน้ำลายออกมา เพื่อชะล้างสารแคปไซซินและลดความเผ็ดร้อน

2. การกระตุ้นต่อมน้ำลาย สารแคปไซซินยังช่วยกระตุ้นต่อมน้ำลายให้หลั่งน้ำลายออกมามากขึ้น โดยสารแคปไซซินจะไปกระตุ้นตัวรับ TRPV1 (Transient Receptor Potential Vanilloid 1) ซึ่งเป็นตัวรับที่พบได้ในต่อมน้ำลาย เมื่อตัวรับ TRPV1 ถูกกระตุ้น ก็จะส่งสัญญาณไปยังสมอง ซึ่งสมองจะสั่งการให้ต่อมน้ำลายหลั่งน้ำลายออกมามากขึ้น

โดยผลการวิจัยพบว่า การกินอาหารรสเผ็ดสามารถกระตุ้นการหลั่งน้ำลายได้ประมาณ 20-30% เป็นเวลาประมาณ 30 นาที น้ำลายที่หลั่งออกมาจากการกินอาหารรสเผ็ดนั้น นอกจากจะช่วยลดความเผ็ดร้อนแล้ว ยังช่วยย่อยอาหารและป้องกันฟันผุอีกด้วย

กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนความอิ่ม

อาหารรสเผ็ดกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนความอิ่มได้ โดยอาศัยกลไกหลัก 2 ประการ คือ

1. การกระตุ้นตัวรับ TRPV1 (Transient Receptor Potential Vanilloid 1) สารแคปไซซิน (Capsaicin) ซึ่งเป็นสารประกอบหลักที่ทำให้เกิดรสเผ็ดในพริก มีฤทธิ์กระตุ้นตัวรับ TRPV1 ซึ่งเป็นตัวรับที่พบได้ในกระเพาะอาหารและลำไส้ เมื่อตัวรับ TRPV1 ถูกกระตุ้น ก็จะส่งสัญญาณไปยังสมอง ซึ่งสมองจะสั่งการให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความอิ่ม เช่น ฮอร์โมนเลปติน (Leptin) และฮอร์โมนยับยั้งการหลั่งกลูคากอน (Glucagon-like peptide-1) ออกมา
2. การกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลิน (Adrenaline) สารแคปไซซินยังช่วยกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลิน (Adrenaline) ออกมาอีกด้วย ฮอร์โมนอะดรีนาลินจะไปกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความอิ่ม เช่น ฮอร์โมนโคลีไซลิน (Cholecystokinin) และฮอร์โมนกลูคากอน-ไลค์ เปปไทด์-1 (Glucagon-like peptide-1) ออกมา

   โดยผลการวิจัยพบว่า การกินอาหารรสเผ็ดสามารถกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนความอิ่มได้ประมาณ 20-30% เป็นเวลาประมาณ 30 นาที การหลั่งฮอร์โมนความอิ่มที่เพิ่มขึ้นจากการกินอาหารรสเผ็ดนั้น จะช่วยให้รู้สึกอิ่มเร็วขึ้นและกินอาหารได้น้อยลง ซึ่งอาจส่งผลดีต่อการควบคุมน้ำหนักได้

ลดความเสี่ยงของโรคบางชนิด

จากผลการวิจัยพบว่า การกินอาหารรสเผ็ดอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคบางชนิดได้ ดังนี้

• โรคหัวใจและหลอดเลือด สารแคปไซซิน (Capsaicin) ซึ่งเป็นสารประกอบหลักที่ทำให้เกิดรสเผ็ดในพริก มีฤทธิ์ลดระดับคอเลสเตอรอลชนิด LDL (Low-density lipoprotein) ซึ่งเป็นคอเลสเตอรอลชนิดที่ไม่ดี และเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิด HDL (High-density lipoprotein) ซึ่งเป็นคอเลสเตอรอลชนิดที่ดี นอกจากนี้ สารแคปไซซินยังช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดและลดการอักเสบในร่างกาย ซึ่งล้วนเป็นปัจจัยที่ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด

• โรคมะเร็ง สารแคปไซซินมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งอาจช่วยป้องกันเซลล์จากการถูกทำลายและนำไปสู่โรคมะเร็ง นอกจากนี้ สารแคปไซซินยังช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งบางชนิด เช่น เซลล์มะเร็งเต้านม เซลล์มะเร็งลำไส้ใหญ่ และเซลล์มะเร็งปอด

• โรคเบาหวาน สารแคปไซซินมีฤทธิ์เพิ่มการหลั่งอินซูลิน (Insulin) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด นอกจากนี้ สารแคปไซซินยังช่วยเพิ่มการเผาผลาญน้ำตาลในร่างกาย ซึ่งอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคเบาหวาน

• โรคอัลไซเมอร์ สารแคปไซซินมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและช่วยปกป้องเซลล์ประสาท ซึ่งอาจช่วยป้องกันโรคอัลไซเมอร์

อย่างไรก็ดี ผลการวิจัยเหล่านี้ยังมีข้อจำกัดอยู่บ้าง เช่น เป็นการวิจัยในสัตว์ทดลองหรือในระยะเวลาสั้น ๆ ดังนั้น จึงควรมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อยืนยันประสิทธิภาพของอาหารรสเผ็ดในการช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่าง ๆ

3.อะไรคือปัจจัยที่ทำให้บางคนชอบกินเผ็ดมากกว่าคนอื่น?

ปัจจัยที่ทำให้บางคนชอบกินเผ็ดมากกว่าคนอื่น อาจเป็นเพราะพันธุกรรมหรือสภาพแวดล้อมที่เติบโตมา เช่น วัฒนธรรมการกินอาหารรสเผ็ด เป็นต้น ปัจจัยที่ทำให้บางคนชอบกินเผ็ดมากกว่าคนอื่น แบ่งได้เป็น 2 ปัจจัยหลักๆ ดังนี้

ปัจจัยทางพันธุกรรม

การศึกษาพบว่า ความสามารถในการรับรสเผ็ดนั้นขึ้นอยู่กับปัจจัยทางพันธุกรรม โดยยีนที่เกี่ยวข้องกับการรับรสเผ็ดนั้นมีชื่อว่า TRPV1 (Transient receptor potential vanilloid 1) ยีนนี้มีหน้าที่ในการรับสารแคปไซซิน ซึ่งเป็นสารประกอบที่ทำให้เกิดรสเผ็ดในอาหาร

คนที่มียีน TRPV1 ที่มีความไวต่อสารแคปไซซินต่ำ จะรู้สึกเผ็ดร้อนน้อยกว่าคนที่ยีน TRPV1 ที่มีความไวต่อสารแคปไซซินสูง ดังนั้น คนที่มียีน TRPV1 ที่มีความไวต่อสารแคปไซซินต่ำ จึงมีแนวโน้มที่จะชอบกินเผ็ดมากกว่า

ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม

การศึกษาพบว่า สภาพแวดล้อมที่เติบโตมาก็มีส่วนสำคัญต่อความชอบในการกินเผ็ดเช่นกัน คนที่เติบโตมาในครอบครัวหรือชุมชนที่กินอาหารรสเผ็ดเป็นประจำ จะมีแนวโน้มที่จะชอบกินเผ็ดมากกว่าคนที่เติบโตมาในครอบครัวหรือชุมชนที่กินอาหารรสไม่เผ็ด

นอกจากนี้ ประสบการณ์ในการกินเผ็ดในวัยเด็กก็อาจส่งผลต่อความชอบในการกินเผ็ดเช่นกัน คนที่มีประสบการณ์ในการกินเผ็ดในวัยเด็กและรู้สึกชอบรสเผ็ด จะมีแนวโน้มที่จะชอบกินเผ็ดมากกว่าคนที่มีประสบการณ์ในการกินเผ็ดในวัยเด็กและรู้สึกไม่ชอบรสเผ็ด

นอกจากปัจจัยทางพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อมแล้ว การชอบกินเผ็ดยังอาจเกี่ยวข้องกับปัจจัยอื่นๆ เช่น ความชอบในการผจญภัยหรือความท้าทายอีกด้วย บางคนอาจชอบกินเผ็ดเพราะรู้สึกว่าทำให้อาหารมีรสชาติเข้มข้นขึ้นและช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสต่างๆ

รสเผ็ดคือรสพื้นฐานที่พบได้ในอาหารทั่วโลก หลายคนชื่นชอบรสชาติเผ็ดร้อนของอาหารรสเผ็ด แต่ทำไมคนถึงชอบกินเผ็ดกัน? บทความนี้จะพาคุณไปไขปริศนานี้

บทสรุป

จากข้อมูลทางวิชาการและสถิติที่กล่าวมาข้างต้น สรุปได้ว่า คนเราชอบกินเผ็ดเพราะรสเผ็ดนั้นสามารถกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารเอ็นโดรฟิน ซึ่งทำให้รู้สึกดีและเพลิดเพลินกับรสชาติเผ็ดร้อน นอกจากนี้ รสเผ็ดยังอาจส่งผลดีต่อสุขภาพในด้านต่างๆ เช่น ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน และโรคมะเร็ง

ข้อมูลทางวิชาการ หรือสถิติสนับสนุน:

• การศึกษาชิ้นหนึ่งพบว่า ผู้ที่กินอาหารรสเผ็ดเป็นประจำมีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดน้อยกว่าผู้ที่กินอาหารรสเผ็ดไม่บ่อยนัก
• การศึกษาอีกชิ้นหนึ่งพบว่า ผู้ที่กินอาหารรสเผ็ดเป็นประจำมีความเสี่ยงต่อโรคเบาหวานประเภท 2 น้อยกว่าผู้ที่กินอาหารรสเผ็ดไม่บ่อยนัก
• การศึกษาชิ้นหนึ่งพบว่า ผู้ที่กินอาหารรสเผ็ดเป็นประจำมีความเสี่ยงต่อโรคมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งกระเพาะอาหาร มะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก มะเร็งปอด และมะเร็งเต้านม น้อยกว่าผู้ที่กินอาหารรสเผ็ดไม่บ่อยนัก

เขียนโดยผู้เชี่ยวชาญงานเขียน

นามปากกา : จุดสมดุล